श्री पार्श्वनाथ-जिन पूजा Shri Parshvanath Jin Pooja

श्री पार्श्वनाथ-जिन पूजाŚrī Pārśvanātha-Jina Pūjā

कवि श्री बख्तावरसिंह
Kavi Śrī Bakhtāvarasinha

Audio Player

pdf Audio pdf PDF

(पूजन विधि निर्देश)
(Poojan Procedure Guide)
(गीता छन्द)
(Gītā Chanda)
वर स्वर्ग प्राणत सों विहाय सुमात वामा-सुत भये |
अश्वसेन के पारस जिनेश्वर चरन जिनके सुर नये ||
नव-हाथ-उन्नत तन विराजे उरग-लच्छन अति लसें |
थापूँ तुम्हें जिन आय तिष्ठो! करम मेरे सब नसें ||

ॐ ह्रीं श्रीपार्श्वनाथजिनेन्द्र! अत्र अवतर! अवतर! संवौषट्! (इति आह्वाननम्)
ॐ ह्रीं श्रीपार्श्वनाथजिनेन्द्र! अत्र तिष्ठ! तिष्ठ! ठ:! ठ:! (इति स्थापनम्)
ॐ ह्रीं श्रीपार्श्वनाथजिनेन्द्र! अत्र मम सन्निहितो भव भव वषट्! (इति सन्निधिरणम्)

Vara svarga prāṇata kō vihāya sumāta vāmā-suta bhayē |
Aśvasēna kē pārasa jinēśvara carana jinakē sura nayē ||
Nava-hātha-unnata tana virājē uraga-lacchana ati lasēṁ |
Thāpūm̐ tumhēṁ jina āya tiṣṭhō! Karama mērē saba nasēṁ ||

Ōṁ hrīṁ śrīpārśvanāthajinēndra! Atra avatara! avatara! sanvauṣaṭ! (Iti Āhvānanam)
Ōṁ hrīṁ śrīpārśvanāthajinēndra! Atra tiṣṭha! tiṣṭha! tha:! tha:! (Iti Sthāpanam)
Ōṁ hrīṁ śrīpārśvanāthajinēndra! Atra mama sannihitō bhava bhava vaṣaṭ! (Iti Sannidhikaraṇam)

(चामर छन्द)
(Cāmara Chanda)
क्षीर-सोम के समान अम्बु-सार लाय के |
हेमपात्र धारि के सु आपको चढ़ाय के ||
पार्श्वनाथ देव सेव आपकी करूँ सदा |
दीजिए निवास मोक्ष भूलिये नहीं कदा ||­

ॐ ह्रीं श्रीपार्श्वनाथजिनेन्द्राय जन्म-जरा-मृत्यु-विनाशनाय जलं निर्वपामीति स्वाहा। ।१।
Kṣīra-sōma kē samāna ambu-sāra lāya kē |
Hēmapātra dhāri kē su āpakō caṛhāya kē ||
Pārśvanātha dēva sēva āpakī karūm̐ sadā |
Dīji’ē nivāsa mōkṣa bhūliyē nahīṁ kadā ||

Ōṁ hrīṁ śrīpārśvanāthajinēndrāya janma-jarā-mr̥tyu-vināśanāya jalaṁ nirvapāmīti svāhā |1|

चंदनादि केशरादि स्वच्छ गंध लेय के |
आप चर्ण चर्चुं मोह-ताप को हनीजिये ||
पार्श्वनाथ देव सेव आपकी करूँ सदा |
दीजिए निवास मोक्ष भूलिये नहीं कदा ||­

ॐ ह्रीं श्रीपार्श्वनाथजिनेन्द्राय भवताप-विनाशनाय चंदनं निर्वपामीति स्वाहा। ।२।
Candanādi kēśarādi svaccha gandha lēya kē |
Āpa carṇa carcuṁ mōha-tāpa kō hanījiyē ||
Pārśvanātha dēva sēva āpakī karūm̐ sadā |
Dīji’ē nivāsa mōkṣa bhūliyē nahīṁ kadā ||

Ōṁ hrīṁ śrīpārśvanāthajinēndrāya bhavatāpa-vināśanāya candanaṁ nirvapāmīti svāhā |2|

फेन चंद्र के समान अक्षतान् लाय के |
चर्ण के समीप सार पुंज को रचाय के ||
पार्श्वनाथ देव सेव आपकी करूँ सदा |
दीजिए निवास मोक्ष भूलिये नहीं कदा ||­

ॐ ह्रीं श्री पार्श्वनाथजिनेन्द्राय अक्षयपद-प्राप्तये अक्षतान् निर्वपामीति स्वाहा। ।३।
Phēna candra kē samāna akṣatān lāya kē |
Carṇa kē samīpa sāra pun̄ja kō racāya kē ||
Pārśvanātha dēva sēva āpakī karūm̐ sadā |
Dīji’ē nivāsa mōkṣa bhūliyē nahīṁ kadā ||

Ōṁ hrīṁ śrī pārśvanāthajinēndrāya akṣayapada-prāptayē akṣatān nirvapāmīti svāhā |3|

केवड़ा गुलाब और केतकी चुनाय के |
धार चर्ण के समीप काम को नशाय के ||
पार्श्वनाथ देव सेव आपकी करूँ सदा |
दीजिए निवास मोक्ष भूलिये नहीं कदा ||­

ॐ ह्रीं श्री पार्श्वनाथजिनेन्द्राय कामबाण-विध्वन्सनाय पुष्पं निर्वपामीति स्वाहा। ।४।
Kēvaṛā gulāba aura kētakī cunāya kē |
Dhāra carṇa kē samīpa kāma kō naśāya kē ||
Pārśvanātha dēva sēva āpakī karūm̐ sadā |
Dīji’ē nivāsa mōkṣa bhūliyē nahīṁ kadā ||

Ōṁ hrīṁ śrī pārśvanāthajinēndrāya kāmabāṇa-vidhvansanāya puṣpaṁ nirvapāmīti svāhā |4|

घेवरादि बावरादि मिष्ट सर्पि में सने |
आप चरण अर्चतें क्षुधादि रोग को हने ||
पार्श्वनाथ देव सेव आपकी करूँ सदा |
दीजिए निवास मोक्ष भूलिये नहीं कदा ||

ॐ ह्रीं श्री पार्श्वनाथजिनेन्द्राय क्षुधारोग-विनाशनाय नैवेद्यं निर्वपामीति स्वाहा। ।५।
Ghēvarādi bāvarādi miṣṭa sarpi mēṁ sanē |
Āpa caraṇa arcatēṁ kṣudhādi rōga kō hanē ||
Pārśvanātha dēva sēva āpakī karūm̐ sadā |
Dīji’ē nivāsa mōkṣa bhūliyē nahīṁ kadā ||

Ōṁ hrīṁ śrī pārśvanāthajinēndrāya kṣudhārōga-vināśanāya naivēdyaṁ nirvapāmīti svāhā |5|

लाय रत्नदीप को सनेह पूर के भरूँ |
वातिका कपूर बारि मोह-ध्वांत को हरूँ ||
पार्श्वनाथ देव सेव आपकी करूँ सदा |
दीजिए निवास मोक्ष भूलिये नहीं कदा ||­

ॐ ह्रीं श्री पार्श्वनाथजिनेन्द्राय मोहांधकार-विनाशनाय दीपं निर्वपामीति स्वाहा। ।६।
Lāya ratnadīpa kō sanēha pūra kē bharūm̐ |
Vātikā kapūra bāri mōha-dhvānta kō harūm̐ ||
Pārśvanātha dēva sēva āpakī karūm̐ sadā |
Dīji’ē nivāsa mōkṣa bhūliyē nahīṁ kadā ||

Ōṁ hrīṁ śrī pārśvanāthajinēndrāya mōhāndhakāra-vināśanāya dīpaṁ nirvapāmīti svāhā |6|

धूप गंध लेय के सुअग्नि-संग जारयै |
तास धूप के सुसंग अष्टकर्म बारयै ||
पार्श्वनाथ देव सेव आपकी करूँ सदा |
दीजिए निवास मोक्ष भूलिये नहीं कदा ||­

ॐ ह्रीं श्री पार्श्वनाथजिनेन्द्राय अष्टकर्म-दहनाय धूपं निर्वपामीति स्वाहा। ।७।
Dhūpa gandha lēya kē su’agni-saṅga jārayai |
Tāsa dhūpa kē susaṅga aṣṭakarma bārayai ||
Pārśvanātha dēva sēva āpakī karūm̐ sadā |
Dīji’ē nivāsa mōkṣa bhūliyē nahīṁ kadā ||

Ōṁ hrīṁ śrī pārśvanāthajinēndrāya aṣṭakarma-dahanāya dhūpaṁ nirvapāmīti svāhā |7 |

खारिकादि चिरभटादि रत्न-थाल में भरूँ |
हर्ष धारि के जजूँ सुमोक्ष सौख्य को वरूँ ||
पार्श्वनाथ देव सेव आपकी करूँ सदा |
दीजिए निवास मोक्ष भूलिये नहीं कदा ||­

ॐ ह्रीं श्री पार्श्वनाथजिनेन्द्राय मोक्षफल-प्राप्तये फलं निर्वपामीति स्वाहा। ।८।
Khārikādi cirabhaṭādi ratna-thāla mēṁ bharūm̐ |
Harṣa dhāri kē jajūm̐ sumōkṣa saukhya kō varūm̐ ||
Pārśvanātha dēva sēva āpakī karūm̐ sadā |
Dīji’ē nivāsa mōkṣa bhūliyē nahīṁ kadā ||

Ōṁ hrīṁ śrī pārśvanāthajinēndrāya mōkṣaphala-prāptayē phalaṁ nirvapāmīti svāhā |8|

नीर गंध अक्षतान् पुष्प चारु लीजियै |
दीप धूप श्रीफलादि अर्घ तें जजीजियै ||
पार्श्वनाथ देव सेव आपकी करूँ सदा |
दीजिए निवास मोक्ष भूलिये नहीं कदा ||­

ॐ ह्रीं श्री पार्श्वनाथजिनेन्द्राय अनर्घ्यपद-प्राप्तये अर्घ्यं निर्वपामीति स्वाहा। ।९।
Nīra gandha akṣatān puṣpa cāru lījiyai |
Dīpa dhūpa śrīphalādi argha tēṁ jajījiyai ||
Pārśvanātha dēva sēva āpakī karūm̐ sadā |
Dīji’ē nivāsa mōkṣa bhūliyē nahīṁ kadā ||

Ōṁ hrīṁ śrī pārśvanāthajinēndrāya anarghyapada-prāptayē arghyaṁ nirvapāmīti svāhā |9|

पंचकल्याणक-अर्घ्यावली
Pan̄cakalyāṇaka-Arghyāvalī

शुभ प्राणत स्वर्ग विहाये, वामा माता उर आये |
बैशाख तनी दुति कारी, हम पूजें विघ्न-निवारी ||

ॐ ह्रीं वैशाख-कृष्ण-द्वितीयायां गर्भकल्याणक-प्राप्ताय श्रीपार्श्वनाथजिनेन्द्राय अर्घ्यं निर्वपामीति स्वाहा। ।१।
Śubha prāṇata svarga vihāyē, vāmā mātā ura āyē |
Baiśākha tanī duti kārī, hama pūjēṁ vighna-nivārī ||

Ōṁ hrīṁ vaiśākha-kr̥ṣṇa-dvitīyāyāṁ garbhakalyāṇaka-prāptāya śrīpārśvanāthajinēndrāya arghyaṁ nirvapāmīti svāhā |1|

जनमे त्रिभुवन-सुखदाता, एकादशि पौष विख्याता |
श्यामा-तन अद्भुत राजै, रवि-कोटिक तेज सु लाजै ||

ॐ ह्रीं पौषकृष्ण-एकादश्यां जन्म कल्याणक-प्राप्ताय श्रीपार्श्वनाथजिनेन्द्राय अर्घ्यं निर्वपामीति स्वाहा। ।२।
Janamē tribhuvana-sukhadātā, ēkādaśi pauṣa vikhyātā |
Śyāmā-tana adbhuta rājai, ravi-kōṭika tēja su lājai ||

Ōṁ hrīṁ pauṣakr̥ṣṇa-ēkādaśyāṁ janma kalyāṇaka-prāptāya śrīpārśvanāthajinēndrāya arghyaṁ nirvapāmīti svāhā.|2|

कलि पौष एकादशि आई, तब बारह भावन भाई |
अपने कर लौंच सु कीना, हम पूजें चरन जजीना ||

ॐ ह्रीं पौषकृष्ण-एकादश्यां  तपकल्याणक-प्राप्ताय श्रीपार्श्वनाथजिनेन्द्राय अर्घ्यं निर्वपामीति स्वाहा। ।३।
Kali pauṣa ēkādaśi ār’i, taba bāraha bhāvana bhār’i |
Apanē kara laun̄ca su kīnā, hama pūjēṁ carana jajīnā ||

Ōṁ hrīṁ pauṣakr̥ṣṇa-ēkādaśyāṁ tapakalyāṇaka-prāptāya śrīpārśvanāthajinēndrāya arghyaṁ nirvapāmīti svāhā. |3|

कलि चैत चतुर्थी आई, प्रभु केवलज्ञान उपाई |
तब प्रभु उपदेश जु कीना, भवि जीवन को सुख दीना ||

ॐ ह्रीं चैत्राकृष्ण-चतुर्थ्यां ज्ञानकल्याणक-प्राप्ताय श्रीपार्श्वनाथजिनेन्द्राय अर्घ्यं निर्वपामीति स्वाहा। ।४।
Kali caita caturthī ār’i, prabhu kēvalajñāna upār’i |
Taba prabhu upadēśa ju kīnā, bhavi jīvana kō sukha dīnā ||

Ōṁ hrīṁ caitrākr̥ṣṇa-caturthyāṁ jñānakalyāṇaka-prāptāya śrīpārśvanāthajinēndrāya arghyaṁ nirvapāmīti svāhā. |4|

सित-सातें-सावन आई, शिव-नारि वरी जिनराई |
सम्मेदाचल हरि माना, हम पूजें मोक्ष-कल्याना ||

ॐ ह्रीं श्रावणशुक्ल-सप्तम्यां मोक्षकल्याणक-प्राप्ताय श्रीपार्श्वनाथजिनेन्द्राय अर्घ्यं निर्वपामीति स्वाहा। ।५।
Sita-sātēṁ-sāvana ār’i, śiva-nāri varī jinarār’i |
Sam’mēdācala hari mānā, hama pūjēṁ mōkṣa-kalyānā ||

Ōṁ hrīṁ śrāvaṇaśukla-saptamyāṁ mōkṣakalyāṇaka-prāptāya śrīpārśvanāthajinēndrāya arghyaṁ nirvapāmīti svāhā. |5|

जयमाला
Jayamālā

(छन्द मत्तगयन्द)
(Chanda Mattagayanda)
पारसनाथ जिनेंद्र तने वच, पौन भखी जरते सुन पाये |
कर्यो सरधान लह्यो पद आन, भये पद्मावति-शेष कहाये ||
नाम-प्रताप टरें संताप, सुभव्यन को शिवशर्म दिखाये |
हो विश्वसेन के नंद भले! गुण गावत हैं तुमरे हर्षाये ||

Pārasanātha jinēndra tanē vaca, pauna bhakhī jaratē suna pāyē |
Karyō saradhāna lahyō pada āna, bhayē padmāvati-śēṣa kahāyē ||
Nāma-pratāpa ṭarēṁ santāpa, subhavyana kō śivaśarma dikhāyē |
Hō viśvasēna kē nanda bhalē! Guṇa gāvata haiṁ tumarē harṣāyē ||

(दोहा)
(Dōhā)
केकी-कंठ समान छवि, वपु उतंग नव-हाथ |
लक्षण उरग निहार पग, वंदूँ पारसनाथ ||१||

Kēkī-kaṇṭha samāna chavi, vapu utaṅga nava-hātha |
Lakṣaṇa uraga nihāra paga, vandūm̐ pārasanātha ||1||

(मोतियादाम छन्द)
(Mōtiyādāma Chanda)
रची नगरी छह मास अगार, बने चहुँ गोपुर शोभ अपार |
सु कोट-तनी रचना छवि देत, कंगूरन पे लहकें बहु केत ||२||

Racī nagarī chaha māsa agāra, banē cahum̐ gōpura śōbha apāra |
Su kōṭa-tanī racanā chavi dēta, kaṅgūrana pē lahakēṁ bahu kēta ||2||

बनारस की रचना जु अपार, करी बहु भाँति धनेश तैयार |
तहाँ विश्वसेन नरेन्द्र उदार, करे सुख वाम सु दे पटनार ||३||
Banārasa kī racanā ju apāra, karī bahu bhām̐ti dhanēśa taiyāra |
Tahām̐ viśvasēna narēndra udāra, karē sukha vāma su dē paṭanāra ||3||

तज्यो तुम प्राणत नाम विमान, भये तिनके वर नंदन आन |
तबै सुर-इंद्र नियोगनि आय, गिरीन्द्र करी विधि न्हौन सु जाय ||४||
Tajyō tuma prāṇata nāma vimāna, bhayē tinakē vara nandana āna |
Tabai sura-indra niyōgani āya, girīndra karī vidhi nhauna su jāya ||4||

पिता-घर सौंपि गये निजधाम, कुबेर करे वसु जाम जु काम |
बढ़े जिन दोज-मयंक समान, रमे बहु बालक निर्जर आन ||५||
Pitā-ghara saumpi gayē nijadhāma, kubēra karē vasu jāma ju kāma |
Baṛhē jina dōja-mayaṅka samāna, ramaiṁ bahu bālaka nirjara āna ||5||

भए जब अष्टम वर्ष कुमार, धरे अणुव्रत्त महा सुखकार |
पिता जब आन करी अरदास, करो तुम ब्याह वरो मम आस ||६||
Bha’ē jaba aṣṭama varṣa kumāra, dharē aṇuvratta mahā sukhakāra |
Pitā jaba āna karī aradāsa, karō tuma byāha varō mama āsa ||6 ||

करी तब नाहिं, रहे जगचंद, किये तुम काम कषाय जु मंद |
चढ़े गजराज कुमारन संग, सु देखत गंग-तनी सुतरंग ||७||
Karī taba nāhiṁ, rahē jagacanda, kiyē tuma kāma kaṣāya ju manda |
Caṛhē gajarāja kumārana saṅga, su dēkhata gaṅga-tanī sutaraṅga ||7||

लख्यो इक रंक करे तप घोर, चहूँ दिसि अग्नि बलै अति जोर |
कहे जिननाथ अरे सुन भ्रात, करे बहु जीवन की मत घात ||८||
Lakhyō ika raṅka karē tapa ghōra, cahūm̐ disi agni balai ati jōra |
Kahē jinanātha arē suna bhrāta, karē bahu jīvana kī mata ghāta ||8||

भयो तब कोप कहै कित जीव, जले तब नाग दिखाय सजीव |
लख्यो यह कारण भावन भाय, नये दिव-ब्रह्म ऋषि सुर आय ||९||
Bhayō taba kōpa kahai kita jīva, jalē taba nāga dikhāya sajīva |
Lakhyō yaha kāraṇa bhāvana bhāya, nayē diva-brahma r̥ṣi sura āya ||9||

तबहिं सुर चार प्रकार नियोग, धरी शिविका निजकंध मनोग |
कियो वनमाँहिं निवास जिनंद, धरे व्रत चारित आनंदकंद ||१०||
Tabahiṁ sura cāra prakāra niyōga, dharī śivikā nijakandha manōga |
Kiyō vana mām̐hiṁ nivāsa jinanda, dharē vrata cārita ānandakanda ||10||

गहे तहँ अष्टम के उपवास, गये धनदत्त तने जु अवास |
दियो पयदान महा सुखकार, भई पनवृष्टि तहाँ तिहिं बार ||११||
Gahē taham̐ aṣṭama kē upavāsa, gayē dhanadatta tanē ju avāsa |
Diyō payadāna mahā sukhakāra, bha’i panavr̥ṣṭi tahām̐ tihiṁ bāra ||11||

गये तब कानन माँहिं दयाल, धर्यो तुम योग सबहिं अघटाल |
तबै वह धूम सुकेतु अयान, भयो कमठाचर को सुर आन ||१२||
Gayē taba kānana mām̐hiṁ dayāla, dharyō tuma yōga sabahiṁ aghaṭāla |
Tabai vaha dhūma sukētu ayāna, bhayō kamaṭhācara kō sura āna ||12||

करै नभ गौन लखे तुम धीर, जु पूरब बैर विचार गहीर |
कियो उपसर्ग भयानक घोर, चली बहु तीक्षण पवन झकोर ||१३||
Karai nabha gauna lakhē tuma dhīra, ju pūraba baira vicāra gahīra |
Kiyō upasarga bhayānaka ghōra, calī bahu tīkṣaṇa pavana jhakōra ||13||

रह्यो दशहूँ दिश में तम छाय, लगी बहु अग्नि लखी नहिं जाय |
सु रुंडन के बिन मुण्ड दिखाय, पड़े जल मूसल धार अथाय ||१४||
Rahyō daśahūm̐ diśa mēṁ tama chāya, lagī bahu agni lakhī nahiṁ jāya |
Su ruṇḍana kē bina muṇḍa dikhāya, paṛē jala mūsala dhāra athāya ||14||

तबै पद्मावति-कंत धनिंद, नये जुग आय जहाँ जिनचंद |
भग्यो तब रंक सु देखत हाल, लह्यो तब केवलज्ञान विशाल ||१५||
Tabai padmāvati-kanta dhaninda, nayē juga āya jahām̐ jinacanda |
Bhagyō taba raṅka su dēkhata hāla, lahyō taba kēvalajñāna viśāla ||15||

दियो उपदेश महाहितकार, सुभव्यनि बोधि सम्मेद पधार |
‘सुवर्णभद्र’ जहँ कूट प्रसिद्ध, वरी शिवनारि लही वसु-रिद्ध ||१६||
Diyō upadēśa mahāhitakāra, subhavyani bōdhi sam’mēda padhāra |
‘Suvarṇabhadra’ jaham̐ kūṭa prasid’dha, varī śivanāri lahī vasu-rid’dha ||16||

जजूँ तुव चरन दोउ कर जोर, प्रभू लखिये अब ही मम ओर |
कहे ‘बखतावर’ ‘रत्न’ बनाय, जिनेश हमें भव-पार लगाय ||१७||
Jajūm̐ tuva carana dō’u kara jōra, prabhū lakhiyē aba hī mama ōra |
Kahē ‘bakhatāvara’ ‘ratna’ banāya, jinēśa hamēṁ bhava-pāra lagāya ||17||

(घत्ता)
(Ghattā)
जय पारस देवं, सुरकृत सेवं, वंदत चरण सुनागपती |
करुणा के धारी, पर उपकारी, शिवसुखकारी कर्महती ||

Jaya pārasa dēvaṁ, surakr̥ta sēvaṁ, vandata caraṇa sunāgapatī |
Karuṇā kē dhārī, para upakārī, śivasukhakārī karmahatī ||

ॐ ह्रीं श्री पार्श्वनाथजिनेन्द्राय जयमाला-पूर्णार्घ्यं निर्वपामीति स्वाहा।
Ōṁ hrīṁ śrī pārśvanāthajinēndrāya jayamālā-pūrṇārghyaṁ nirvapāmīti svāhā.

(अडिल्ल)
(Aḍilla)
जो पूजे मन लाय भव्य पारस प्रभु नित ही |
ताके दु:ख सब जाय भीति व्यापे नहि कित ही ||
सुख-संपति अधिकाय पुत्र-मित्रादिक सारे |
अनुक्रमसों शिव लहे, ’रत्न’ इमि कहें पुकारे ||


Jō pūjē mana lāya bhavya pārasa prabhu nita hī |
Tākē du:Kha saba jāya bhīti vyāpē nahi kita hī ||
Sukha-sampati adhikāya putra-mitrādika sārē |
Anukramasōṁ śiva lahē, ’ratna’ imi kahēṁ pukārē ||

।।इत्याशीर्वाद: पु्ष्पांजलिं क्षिपेत्।।
|| Ityāśīrvāda: Puṣpān̄jaliṁ Kṣipēt ||

* * * A * * *